زمین و اختصاص آن به فعالیت‏ هاى مختلف شهرى نظیر سکونت، کار، فراغت و غیره یا به عبارت دیگر برنامه‏ ریزى کاربرى زمین همواره یک فعالیت اساسى و مهم در عمران شهرى بوده است. برنامه‏ ریزى کاربرى زمین در طول تاریخ شهر سازى و عمران شهرى به ویژه در قرن گذشته رویکردها و دیدگاه هاى مختلفى داشته است. هر یک از این دیدگاه ها به نوبه خود این علم را تحت تأثیر قرار داده و مقدارى از اهداف آن را برآورده کرده ‏اند...

سیستم‏ هاى اطلاعات جغرافیایى و تکنولوژى‏ هاى اطلاعات کامپیوترى مربوط به آن به طور معمول در برنامه‏ ریزى و مدیریت در عصر حاضر به کار مى‏ رود. بخش مهمى از پشتوانه تئوریک و متودولوژیک سیستم اطلاعات جغرافیایى، ریشه در انقلاب «کمّى و کیفیتى» جغرافیا دارد. از این رو جاى تعجب نیست که اغلب سیستم اطلاعات جغرافیایى را متهم مى‏ کنند که ذاتاً وابسته به «راسیونالیسم» و «پوزیتیویسم» بوده، بنابراین براى استفاده...

به دنبال رشد فزاینده جمعیت شهرنشین، عدم آمادگى مناطق شهرى براى پاسخ گویى به نیازهاى جامعه، دیدگاه و روندهاى برنامه ‏ریزى بخشى منجربه بروز مشکلات جدّى اقتصادى، اجتماعى، زیست محیطى و کالبدى در شهرها شده است. چنان که امروزه صدها میلیون فقیرشهرى در محلات ناامن، غیربهداشتى و فاقد امکانات اولیه گزینه‏ هاى بسیار اندکى براى زندگى فراروى خود دارند. برهمین مبنا راهبرد توسعه شهر (CDS) توسط سازمان ائتلاف شه...

شکل دادن به کالبد شهرى بزرگ چون تهران، به نحوى که به یک انسجام قابل قبول و قابل احساس برسد، و جهات مختلف آن، توسط عامه مردم، قابل فهم باشد، یکى از اصلی ترین و مهمترین بخش هاى یک برنامه توسعه کالبدى علمى و منطقى براى این شهر است. اگرچه همه کارشناسان و دست اندرکاران رشته شهرسازى بر این امر اتفاق نظر دارند که تهران شهرى است بدون شکل منسجم، غیر قابل فهم، بدون مرکزیت اصلى و فاقد خوانایى، به نحوى که...

 در ژاپن جایى که زلزله به طور مکرر اتفاق مى‏ افتد، بررسى حوادث طبیعى در برنامه ریزى شهرى داراى اهمیت است. به هرحال، واضح است که شهرهاى ژاپن بدون ارائه هیچ تصویر روشنى از تعریف ایمنى شهرى بر پایه پژوهش هاى قبلى مرتبط با خطرات طبیعى به جز چند مورد طراحى نشده ‏اند. براى مردم ژاپن که از زلزله ‏هاى زیادى درسراسرتاریخ به ستوه آمده‏ اند، ارائه تصویرى از آینده شکل شهر از نقطه نظر ایمنى شهرى ضرورى است. ...

بحران‏ هاى شهرى پس از حوادث غیرمترقبه بالاخص زلزله از مسائل مبتلابه جوامع شهرى بوده و با تمرکز جمعیت در نقاط شهرى و انباشت فعالیت و سکونت در آن‏ها، هر روز از اهمیت بیشترى برخوردار مى‏ گردد. امروزه «برنامه‏ ریزى پیش از بحران» یکى از سه حوزه فعالیتى است که در دستور کار 21 در خصوص توسعه برنامه ‏ریزى و مدیریت اسکان بشر در نواحى مستعد فاجعه (بحران) مدنظر قرار گرفته است. (طراوتى، حمید و س...

امروزه ثابت شده است که مدیریت کارآمد شهرى بدون استفاده از اطلاعات به روز در مورد کاربرى‏ ها و روند تغییرات آن، نوع و وسعت فعالیت ‏ها، رشد کالبدى شهر و... عملى نیست. از این رو نیاز به تجهیزات اطلاعاتى متنوعى در این راستا، پدید آمده است و حجم اطلاعات به هنگام سازمانهاى مرتبط با امور شهرى فزونى یافته است. سیستم تعیین موقعیت جهانى (GPS) به عنوان یکى از مهمترین و قابل اعتمادترین تکنولوژى‏هاى ت...

تا زمانى که برنامه ریزى توسعه روستایى با سایر برنامه ریزى‏ هاى ناحیه ‏اى که در نواحى روستایى‏ در حال اجراهستند هماهنگ نشود، نمى‏ تواند چندان مؤثر واقع شود. زیرا برنامه ریزى توسعه روستایى ملزم به تأثیر گذارى در اقتصاد آن ناحیه و چشم اندازهاى آن مى ‏باشد. از طرف دیگر در فرآیند برنامه ریزى براى توسعه روستایى، شناخت ویژگى‏ هاى ساختارى سطوح توسعه یافتگى وآگاهى از پتانسیل‏ها و توان‏هاى محیطى هر منطقه...

پژوهش ‏هاى برنامه ‏ریزى شهرى همانند بیشتر علوم رفتارى و تحقیقات انسانى باید با یک چارچوب نظرى یا مدل مفهومى مناسب پشتیبانى شود. در این چارچوب نظرى و مدل مفهومى متغیرها و عوامل تأثیرگذار بر موضوع مورد مطالعه شناسایى و روابط آنها مشخص مى‏شود. براى سنجش اعتبار و روایى این گونه مدل‏ ها، تکنیک ها و ابزارهاى کمّى و کیفى متفاوتى وجود دارد. مدل یابى معادلات ساختارى یکى از این ابزارهاى کمّى و چند متغیره ا...

مدل سازى و کنترل مستمر کیفیت محیطى شهرى (نظارت برمحیط زیست شهرى)، نیازمند اطلاعات به روز و پیوست ه‏اى در ارتباط با مدل توزیع حرارت، آلودگى‏ ها، جمعیت، امنیت، صنعت و مدیریت حوادث است. دورکارى دانشى است که با استفاده از یک سرى اندازه‏ گیری هاى از فاصله دور بدون هیچگونه تماس فیزیکى، اطلاعات مفید و قابل استفاده‏ اى را متناسب با عرصه‏ هاى مختلف برنامه ‏ریزى شهرى نوید مى‏ دهد. اساس کار دورکاوى بر اند...